تاریخچه فرش در ایران
فرش پازیریک قدیمیترین فرش جهان است که در سالهای ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۸ خورشیدی (۱۹۴۹–۱۹۴۷) توسط سرگی رودنکو باستانشناس روسی درپازیریک واقع در ابتدای رشتهکوههای آلتای در محدودهٔ کشور روسیه، در کنار اشیاء باستانی مشهوری مانند گلدان چوبی، مومیایی دوید و نقش اسب سواری به همراه آثاری دیگر در گور یخزدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی کشف شد.قالی پازیریک یک قالی پشمی با رنگهای زندهاست. این فرش چهارگوش تقریباً مربع بوده و ابعاد آن ۱٫۹۸ در ۱٫۸۹ متر است. نقشهایی که در آن دیده میشود شامل تصویر سوارکاران، آهوهای در حال چرا کردن و جانوران افسانهای با سر عقاب و بدن شیر است و حاشیهای گلدار دارد.
قالی ایرانی یا فرش ایرانی از دیرباز معروف و مورد استفاده بوده، سند آن نیز گزنفون تاریخنگار یونانی در کتاب سیرت کوروش، در بین سالهای ۴۳۰ تا ۳۴۵ پیش از میلاد مینویسد: «ایرانیان برای اینکه بسترشان نرم باشد قالیچه زیر بستر خود میگسترند. در زبان پهلوی به هر چیز گستردنی (فرش) ویسترگ میگفتند (ویستردن=گستردن) سالنامهٔ چینی سوئیسو در دورهٔ ساسانی از فرش پشمی ایران به عنوان کالای وارداتی به چین نام میبرد. فرش معروف بهارستان در کاخ تیسفون نیز به خاطر شکوهش بازتاب گستردهای در ادبیات اسلامی داشتهاست. امروزه فرشهایی از این دورهها در موزههای بزرگ جهان از جمله موزه هنرهای زیبای بوستون، موزه ویکتوریا و آلبرت لندن، موزه لسآنجلس، موزه هنرهای کاربردی وین، موزه لوور فرانسه، موزه استکهلم و بسیاری از موزههای بزرگ جهان نگهداری میشوند.
اگر چه برخی قصد دارند تاریخ فرشبافی را به هنر ترک و قبایل آسیای مرکزی مرتبط نمایند، اما با کشف قالی پازیریک که قدیمیترین نمونهٔ قالی جهان که تاکنون یافته شدهاست، با نقوش اصیل هخامنشی است که در گور یخزدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی در درهٔ پازیریک در ۸۰ کیلومتری مغولستان بیرونی پیدا شده این ادعا را باطل میکند.
بزرگترین تفاوت فرش ماشینی ترک با فرش ایرانی طراحی ساده و شیک، رنگ بندی ملایم و نوع برجستگی هایی است که کاملا متفاوت از فرش های ایرانی است. فرش ترک به آن دسته از افراد توصیه می شود که علاقه دارند برای تکمیل دکوراسیون منزل خود از طیف رنگی روشن استفاده کنند.
فرش ترک برخلاف فرش ماشینی در رنگ بندی بسیار ملایم و شاد و شفاف تولید می شود که در طراحی بستر آن از ۸ رنگ اصلی استفاده می گردد . رنگ زمینه ی فرش ترک اغلب سه رنگ کرم , شیری و نسکافه ای بسیار روشن می باشد با گل های برجسته یا کف برجسته. این فرش ها دارای ویژگی های فوق العادهای مانند ضد حساسیت عدم پرزدهی وزن مناسب و نگهداری آسان آن ها را به گزینه ای مناسب برای نو عروس ها و زوج های جوان و اتاق کودک تبدیل کرده است.
در مقابل فرش های ایرانی که از قدیمی ترین فرش های جهان می باشند دارای طرح ها و رنگ های متنوع و چشم نوازی هستند .قدمت قالیبافی در ایران به ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح یعنی بیش از ۲ هزار سال پیش برمی گردد. نام ایرانیان نیز با فرش گره خورده است و همه ما خانه های بدون فرش را بی روح و سرد می دانیم. امروز فرش های مدرن ماشینی ایرانی و ترک با طرح های متنوع در شکل های مربع، مستطیل و گرد با بالاترین کیفیت و مناسب ترین قیمت در بازار بزرگ دنیای فرش به تمامی مردم عرضه می کردد.
تاریخچه پیدایش فرش ماشینی در ایران نشان میدهد که این محصول در ایران عمری تقریباً ۴۰ ساله دارد. در ابتدای دهه ۵۰ اولین فرش ماشینی تولید داخل در کارخانجات مخمل و ابریشم کاشان توسط ماشینهای مخمل بافی ژاکارد و با الیاف مصنوعی براق و پرز نسبتاً کوتاه و وزن سبک، بافته و روانه بازار گردید. همزمان با آن عدهای از تجار، فرشهایی با همین مشخصات و تا حدی مرغوبتر از کشور بلژیک وارد بازار ایران نمودند و سلیقه ایرانی را با پدیده فرش ماشینی آشنا کردند
فرش پازیریک(۱۳۲۶)
فرش ماشینی گونهای مصنوعی از قالی است که بر خلاف قالی دستبافت توسط ماشینآلات صنعتی بافته میشود. به دلیل سرعت تولید و همچنین ارزان بودن مواد اولیه نسبت به قالی دستبافت قیمت ارزانتری دارد و از مزایای آن سادهتر بودن اجرای آن، بهتر بودن نقش و باکیفیتتر انواع تصاویر هنری و شخصی روی آن است.
فرش ماشینی توسط ماشین آلات مختلفی تولید میگردد که میتوان به دستگاههای تکسیما، واندویل، شونهر، Alpha ,CRX, ASR, VTR اشاره کرد. جنس هر فرش نیز میتواند آکریلیک یا BCF و مخلوطی از این دو، یا الیاف جدید ابریشم مصنوعی (پلی استر) باشد.
قابل ذکر است که فرشهای ۱۰۰٪ آکریلیک دارای کیفیت و قیمت بالاتری هستند ولی فرشهای ابریشم مصنوعی در حال حاضر به دلیل عدم پرزدهی و شستشوی بسیار آسان و ثبات و درخشندگی بالا در بازارهای جهانی به عنوان بهترین کفپوش مورد توجه قرار گرفته و همچنین فرشها براساس شانه به ۳۵۰، ۴۴۰، ۵۰۰، ۷۰۰، ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰و ۱۵۰۰ شانه تقسیم میشوند. تراکم فرش نیز میتواند براساس نوع ماشین و شانه بین ۷۰۰ تا ۴۵۰۰ باشد. لازم به ذکر است همچنین فرش هایی به نام پتینه وجود دارند، فرش پتینه از جمله فرش های مدرنی است که به سبک قدیمی و کهنه کاری تولید شده اند.
مفهوم شانه و تراکم
هر فرش دو نوع تراکم دارد: عرضی و طولی
تراکم عرضی فرش (شانه): به تعداد ریشه (گره رنگ) در یک متر از عرض فرش میگویند که به نام شانه شناخته میشود. برای مثال: قالی ۵۰۰ شانه به این معنی است که در هر متر از عرض فرش معادل ۵۰۰ ریشه (گره رنگ) بافته شدهاست. شانههایی که بهطور معمول در بازار میباشند عبارتند از: ۳۲۰-۳۵۰-۳۸۰-۴۰۰-۴۴۰-۵۰۰-۷۰۰-۱۰۰۰-۱۲۰۰-۱۵۰۰ شانه
تراکم طول فرش (تراکم): به تعداد ریشه (گره رنگ) در یک متر از طول فرش میگویند. برای مثال: قالی با تراکم ۷۰۰ یعنی در یک متر از طول فرش معادل ۷۰۰ ریشه (گره رنگ) بافته شده وجود دارد، تراکمهایی که بهطور معمول در بازار میباشند عبارتند از: ۷۰۰-۸۰۰-۹۰۰-۱۰۰۰-۱۴۰۰-۲۵۵۰-۳۰۰۰-۳۲۰۰-۳۶۰۰-۴۵۰۰ رج میباشد. (همچنین تراکم طولی با توجه به روشهای مختلف بافت فرش ماشینی با یکدیگر دارای تفاوت میباشد.)